Situatie Geert Wilders

Wilders voor het blok



BAS SOETENHORST



Een botsing tussen VVD-fractieleider Jozias van Aartsen en Geert Wilders kan leiden tot Wilders' vertrek uit de fractie. Aanleiding is Van Aartsens eis dat hij afstand neemt van zijn rechtse manifest. Ook moet hij zijn verzet staken tegen het lidmaatschap van Turkije van de EU en de wijziging van het kiesstelsel.

Donderdag 1 juli, de laatste dag voor het zomerreces. In de VVD-fractie lopen de spanningen op. Na de nederlaag bij de Europese verkiezingen en de slepende discussie over het partijleiderschap is er weinig nodig voor een ruzie. Die komt als enkele Kamerleden boze e-mails rondsturen over de in hun ogen slappe reactie van het fractiebestuur op 'de haat-rap' tegen Ayaan Hirsi Ali.

Tijdens de fractievergadering nemen critici geen genoegen met de redenering dat het beter is de dreigementen te negeren. Fractieleider Jozias van Aartsen reageert emotioneel. Waarom zijn de klagers niet bij hem binnengelopen?

Zo kan het niet langer, meent Van Aartsen. Op het jaarlijkse fractieweekend na de zomer (aanstaande vrijdag) moeten we andere omgangsvormen vinden, zegt hij. Met instemming van Van Aartsen kondigt Kamerlid Pieter Hofstra aan na te zullen denken over een betere interne organisatie.

De volgende dag wordt Van Aartsen overvallen door De Telegraaf, die een tien punten tellend manifest publiceert waarmee Geert Wilders en fractiegenoot Gert-Jan Oplaat de VVD naar rechts willen trekken. Ze willen Turkije buiten de EU houden en noemen verandering van het kiesstelsel onzinnig.

Het is de zoveelste keer dat Wilders Van Aartsens gezag tart. Ruim twee weken daarvoor had hij nog eens bewezen dat hij zich de mond niet laat snoeren. Van Aartsen bracht toen een werkbezoek aan Turkije, terwijl tal van VVD'ers zich in de media uitspraken over de vraag wie partijleider is: Van Aartsen of vice-premier Gerrit Zalm. In de fractievergadering werd voorgesteld af te zien van verdere publieke uitspraken. Als enige weigerde Wilders zich te conformeren.

Toen Van Aartsen een week later in de fractie zijn steun uitsprak voor het spreekverbod, lag Wilders weer als enige dwars. Als iemand hem vraagt wie de leider is, zal hij zich uitspreken. Dat hij dat dan doet ten faveure van Van Aartsen, verhindert niet dat hij het interne gezag van zijn fractievoorzitter zo ondermijnt.

Wilders wordt dan al door een groot deel van de fractie beschouwd als een blok aan het been. De overgrote meerderheid voelt niets voor een ruk naar rechts en wordt in verlegenheid gebracht door zijn uitspraken over de islam. Ze moeten niets hebben van zijn gezaag aan de stoelpoten van minister Johan Remkes van Binnenlandse Zaken, die goed ligt in de fractie.

Na de periode-Dijkstal moest het anders, vond de partij. De kadaverdiscipline, waarbij het vrijwel onmogelijk was de 'eigen' regering te bekritiseren, werd afgeschaft. Maar Wilders maakt misbruik van de vrijheid die Van Aartsen biedt, menen veel fractieleden.

De irritatie wordt versterkt door Wilders' medewerking aan een bijeenkomst over een kleine twee weken in Limburg over zijn manifest. Zo rijdt hij de commissie onder leiding van Geert Dales in de wielen, die op verzoek van Van Aartsen aan een nieuw liberaal manifest werkt. Diezelfde dag organiseert Dales daarover een bijeenkomst, maar alle aandacht zou wel eens naar Wilders kunnen gaan.

De enorme hoeveelheid mediaoptredens van Wilders en Ayaan Hirsi Ali vormen een andere bron van frustratie. Met uitzondering van justitiewoordvoerder Laetitia Griffith en Europa-specialist Hans van Baalen verkeert de rest van de fractie in de anonimiteit. Dat is zorgelijk voor politici, zeker wanneer ze bij de volgende verkiezingen zelf op pad moeten om te worden herkozen en niet kunnen volstaan met de zegen van enkele partijbaronnen.

De onzekerheid wordt gevoed door het optreden van Van Aartsen rond het beoogde kiesstelsel. Hij opereert los van de fractie wanneer hij dreigt met een kabinetscrisis en invoering van een districtenstelsel bepleit.

Het zijn dit soort verwikkelingen die maken dat Van Aartsen nu hoog spel speelt en van Wilders eist dat hij bij het komende fractieweekend terugkomt van zijn standpunten over de toetreding van Turkije tot de EU en het kiesstelsel. Daarmee plaatst hij Wilders voor een dilemma: als hij zwicht, zoals hij eerder deed toen hij tegen een verbod op hoofddoekjes stemde, verliest hij zijn geloofwaardigheid. Houdt hij voet bij stuk, dan kan dat uitmonden in zijn vertrek uit de fractie.

Maar ook Van Aartsen loopt risico. Hij kan straks worden vergeleken met PvdA-fractievoorzitter Ad Melkert, die in de beeldvorming Rob van Gijzel dwong tot een vertrek uit de Kamer.

Wilders zou bereid zijn spijt te betuigen voor publicatie van het manifest, maar heeft er moeite mee zich te voegen naar de fractielijn over Turkije en het kiesstelsel. Volgens ingewijden zoekt Wilders steun bij minister Henk Kamp en de staatssecretarissen Mark Rutte en Melanie Schultz.


© Het Parool, 31-08-2004

Ik vind het belachelijk dat in de liberale partij van Nederland iemand zo monddood wordt gemaakt. Wilders is naar mijn mening op Eerdmans na de beste politicus in de 2e kamer.


Het lijkt wel of de vvd weer terug wil naar de oude politiek.